بیماری سلیاک: یک اختلال خودایمنی
بیماری سلیاک یک اختلال خودایمنی است که به روده کوچک آسیب می‌رساند.
این بیماری در اثر واکنش سیستم ایمنی بدن به گلوتن، یک پروتئین موجود در گندم، جو و چاودار ایجاد می‌شود.
بیماری سلیاک چیست؟
بیماری سلیاک را می‌توان یک مشکل خود ایمنی دانست که بر اثر آن در بدن حساسیت به گلوتن ایجاد می‌شود. گلوتن در مواد غذایی مثل جو، گندم و چاودار دیده می‌شود. بدین ترتیب هر زمان که فرد بیمار گلوتن دریافت کند، سیستم ایمنی بدن دست به کار می‌شود و به سلول‌های روده حمله می‌کند. در نتیجه به سطح جذبی روده آسیب وارد می‌شود و بدن دیگر نمی‌تواند مواد مغذی مثل ویتامین‌ها، پروتئین، کربوهیدرات‌ها و چربی را جذب کند.
در این بین افرادی هم هستند که ممکن است به دلایلی دیگری بیشتر در معرض بیمای سلیاک باشند. مثلا مبتلایان به بیماری‌های خود ایمنی همچون، روماتیسم مفصلی و دیابت نوع اول باید بیشتر مراقب باشند. همچنین سابقه‌ی اختلالات ژنتیکی مثل سندروم ترنز و سندروم داون نیز احتمال ابتلا به این بیماری را در خانواده افزایش می‌دهد. البته گاهی نیز دیده می‌شود که بعد از زایمان، جراحی، ابتلا به عفونت و گذراندن دوره‌های پر استرس، این بیماری خود را نشان می‌دهد.
علائم سلیاک
علائم بیماری سلیاک می‌تواند خفیف تا شدید باشد و در افراد مختلف متفاوت باشد. شایع‌ترین علائم این بیماری عبارتند از:
- اسهال
- نفخ
- درد شکمی
- کاهش وزن
- خستگی
- کم خونی
- مشکلات رشد در کودکان
- مشکلات باروری
- مشکلات عصبی
تشخیص سلیاک
برای تشخیص بیماری سلیاک، پزشک آزمایش‌های زیر را انجام می‌دهد:
- آزمایش خون: این آزمایش برای اندازه‌گیری آنتی‌بادی‌هایی که در پاسخ به گلوتن تولید می‌شوند انجام می‌شود.
- نمونه‌برداری از روده کوچک: این آزمایش برای بررسی آسیب‌های ایجاد شده در روده کوچک انجام می‌شود.
درمان بیماری سلیاک
تنها درمان قطعی بیماری سلیاک، پیروی از یک رژیم غذایی بدون گلوتن است. این رژیم غذایی باید شامل تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن باشد.
رژیم غذایی بدون گلوتن
رژیم غذایی بدون گلوتن به معنای حذف کامل تمام غذاها و محصولاتی است که حاوی گلوتن هستند. گلوتن یک پروتئین موجود در گندم، جو و چاودار است.
غذاهای حاوی گلوتن عبارتند از:
- نان
- پاستا
- غلات صبحانه
- سس ها
- سوپ ها
- گوشت های فرآوری شده
- چیپس و پفک
غذاهای بدون گلوتن عبارتند از:
- برنج
- ذرت
- سیب زمینی
- سویا
- حبوبات
- آجیل و دانه ها
- میوه ها و سبزیجات
محصولات بدون گلوتن
امروزه بسیاری از محصولات غذایی بدون گلوتن در دسترس هستند. این محصولات شامل نان، پاستا، غلات صبحانه، سس ها، سوپ ها، گوشت های فرآوری شده، چیپس و پفک و غیره می شوند.
عوارض جانبی رژیم غذایی بدون گلوتن
رژیم غذایی بدون گلوتن می تواند عوارض جانبی خفیفی مانند اسهال، نفخ و درد شکمی ایجاد کند. این عوارض معمولاً پس از چند هفته برطرف می شوند.
پیشگیری از بیماری
هیچ راه شناخته‌شده‌ای برای پیشگیری از بیماری سلیاک وجود ندارد. با این حال، پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند.
چرا به بیماری سلیاک مبتلا می شویم؟
علت دقیق این بیماری هنوز به طور کامل شناخته نشده است. اما اعتقاد بر این است که این بیماری یک اختلال خودایمنی است.
در بیماری خودایمنی، سیستم ایمنی بدن به بافت های سالم بدن حمله می کند. در این بیماری ، سیستم ایمنی بدن به پرزهای روده کوچک حمله می کند.
پرزهای روده کوچک نقش مهمی در جذب مواد مغذی دارند. آسیب به پرزهای روده کوچک می تواند منجر به سوءتغذیه شود.
عوامل خطر ابتلا به بیماری سلیاک
عوامل خطر ابتلا به این بیماری عبارتند از:
- سابقه خانوادگی
- نژاد: در افراد سفیدپوست شایع تر است.
- سن: در کودکان شایع تر است.
- جنسیت: در زنان شایع تر است.
عوارض بیماری سلیاک
اگر بیماری درمان نشود، می‌تواند عوارض جدی زیر را ایجاد کند:
- کم خونی فقر آهن
- پوکی استخوان
- مشکلات عصبی
- سرطان
پیشگیری از بیماری سلیاک
هیچ راه شناخته‌شده‌ای برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد. با این حال، پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند.
جمع‌بندی
بیماری سلیاک یک اختلال خودایمنی است که می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند. تشخیص و درمان زودهنگام این بیماری می‌تواند به جلوگیری از عوارض آن کمک کند.
تولید داخلی و تولید و صنعت ایرانی در زمینه محصولات صنعتی در مورد بیماری سلیاک می‌تواند به بهبود سلامتی و بهداشت افراد مبتلا به این بیماری کمک کند.