بیماری سل چیست و چه علائمی دارد؟

بیماری سل یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ریوی است که اگر در زمان درستی تشخیص داده شود، قابل درمان است.

این بیماری وسیله‌ی باکتری به نام مایکوباکتریوم توبرکلوزیس در بدن ایجاد می‌شود و اندام‌های مختلفی از جمله ریه‌ها را درگیر می‌کند.

طبق آمارها در سال 2017 تقریباً 10 میلیون نفر در جهان به بیماری سل مبتلا بودند که البته درصد قابل توجهی از آن‌ها هم از این بیماری آگاه نبودند. طبق نظر کارشناسان این ویروس بزرگ‌ترین مقلد است و می‌تواند علائم سایر بیماری‌ها را تقلید کند و به بیانی خود را پشت سایر بیماری‌ها پنهان کند و در نهایت به فرد آسیب بزند. تولید داخلی برخی از در محصولات صنعتی چند سالی است که در سبد تولید و صنعت ایرانی قرار گرفته است. بیماری سل برای کارگران در صنعت گاهی رخ می دهد.

مهم‌ترین علت بروز بیماری سل چیست؟

همانطور که اشاره شد، این بیماری به‌علت ورود باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس به بدن است. توجه داشته باشید این بیماری مسری است با تنفس هوای آلوده‌ای که فرد مبتلا به سل در آن زندگی می‌کند به‌راحتی منتقل می‌شود.

اگر افراد سیستم ایمنی سالمی داشته باشند و به بیماری‌های زمینه‌ای نیز دچار نباشند، حتی زمانی که این باکتری وارد بدن آن‌ها شود نیز، آسیبی به آن­ها وارد نمی‌شود و در نهایت علائم خفیفی را تجربه می‌کنند.

چه افرادی بیشتر ممکن است به بیماری سل مبتلا شوند؟

گروهی ازافراد جامعه نسبت به دیگران بیشتر در معرض ابتلا به بیماری سل هستند .این گروه از افراد را می توان به دو دسته تقسیم کرد، یک گروه افرادی هستند که بیشتر در معرض تماس با میکروب و گرفتن عفونت سل هستند و گروه دیگر افرادی را شامل میشوند که دچـــار عفونت شده اند و شانس بیشتری برای ابتلا به بیماری دارند.

گروه اول شامل :

• فرد در تماس نزدیک و مستمر با بیمار مبتلا به سل ریوی واگیر
• جوامع کم درآمد با خدمات بهداشتی ضعیف
• اشخاص متولد شده در مناطقی از جهان که بیماری سل شایع می باشد.
• افرادی که به مدت طولانی در مراکز خاص نگهداری می شوند (نظیرزندان ها و آسایشگاه های سالمندان ، پناهگاهها و …)
• افراد معتاد به مواد مخدر تزریقی
• گروههای دیگری از افراد جامعه که شیوع بالای بیماری سل دارند (نظیر کارگران مهاجر از کشورهای با شیوع بالا یا افراد بی خانمان)
• افرادی که تماس شغلی با بیماران مبتلا به سل دارند

گروه دوم شامل :

• افراد مبتلا به عفونت HIV (ایدز).
• افرادی که در دوسال اخیر مبتلا به عفونت سل شده اند.
• افرادی که معتاد به مواد مخدر تزریقی هستند.
• افرادی که سابقه درمان ناکافی سل دارند.
• افرادی که در موقعیت های خاص طبی نظیر موارد زیر هستند :
• دیابت (بیماری قند)- بیماری سیلیکوز
• درمان طولانی با داروهای کورتن
• مصرف داروهای پیوند اعضاء (کاهنده سیستم ایمنی)
• سرطان سر و گردن
• سرطان خون و غدد لنفاوی
• نارسائی مزمن کلیوی
• پائین بودن وزن بدن (10% یا بیشتر زیر میزان ایده آل)
• عفونت HIV(ایدز)، معتادان به مواد مخدر تزریقی ، عفونت در دو سال اخیر با میکروب سل
• افراد مبتلا به دیابت (بیماری قند) 2 تا 4 برابر افراد عادی مستعد به پیشرفت عفونت ســـل می باشند. بخصوص بیماران دیابتی وابسته به انسولین که به خوبی کنترل نمی شوند بیشتر در معرض خطر هستند.

انواع بیماری سل

بیماری سل یک بیماری عفونی و خطرناک است که به واسطه‌ی باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد می‌شود. این بیماری به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: سل پنهان و سل فعال.

سل پنهان:

در سل پنهان، باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس به بدن وارد می‌شود، اما علائم آشکاری ندارد. افراد ممکن است سال‌ها تا دهه‌ها با این باکتری درون بدن خود زندگی کنند بدون اینکه بیماری به صورت فعال شود.

سل فعال:

در سل فعال، علائم بیماری به وضوح نمایان می‌شود و این نوع سل قابلیت انتقال به دیگران را دارد. افراد دچار سل فعال معمولاً سرفه طولانی مدت با خون، درد قفسه سینه، لاغری ناخواسته، خستگی، تب، عرق شبانه، لرز، و از دست دادن اشتها را تجربه می‌کنند.

علاوه بر این، سل ممکن است به قسمت‌های مختلف بدن انتقال یابد و علائم خاصی ایجاد کند. برای مثال، سل ستون فقرات می‌تواند باعث درد کمر شود و سل در کلیه‌ها ممکن است به ادرار خونی منجر شود.

روش‌های تشخیص بیماری سل:

برای تشخیص بیماری سل، پزشک از روش‌های مختلف استفاده می‌کند:

1. آزمایش خلط: در این آزمایش، نمونه‌ای از خلط ریه‌ها برای تشخیص باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس بررسی می‌شود.
2. تست سل (تست مانتو): این تست با تزریق یک ماده به پوست انجام می‌شود و در صورت واکنش مثبت، نشانه‌ای از عفونت سل نشان داده می‌شود.
3. آزمایش خون: آزمایش خون می‌تواند به دنبال آثار عفونت سل در بدن بگردد.
4. آزمایشات تصویربرداری از ریه: آزمایشات تصویربرداری مانند ایکس‌ری و کامپیوتر توموگرافی ریه می‌توانند تغییرات در ریه‌ها به علت عفونت سل را نمایش دهند.

در نهایت، بیماری سل نیاز به تشخیص و درمان زودرس دارد تا جلوگیری از عوارض جدی و انتقال به دیگران انجام شود. بهترین راه برای مقابله با بیماری سل، اطلاعات و آگاهی عمومی درباره‌ی علائم و روش‌های پیشگیری از آن است.

آیا بیماری سل درمان پذیر است؟

بلی. ، خوشبختانه امروزه با داروهای موجود در بازار نزدیک به ۱۰۰% بهبودی کامل پیدا می نمایید. اکثر داروهای ضد سل خوراکی بوده و نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد.

اصولی را که باید در درمان دارویی بیماری سل خود رعایت نمایید تا بهبودی یابید کدامند؟

حتماً تمام انواع داروهای تجویز شده را مصرف نمایید.از کم و زیاد کردن خودسرانه مقدار هر یک از داروها با هر بهانه ای پرهیز نمایید.نظم در مصرف داروها را رعایت نمایید و آنها را به همان روشی که توسط مسئولین مربوطه توصیه شده مصرف نمایید (مثلاً اگر باید داروها را هر روز مصرف نمایید آن را حتماً رعایت نمایید).

طول دوره درمانی را که حداقل ۶ ماه است، کاملاً رعایت نمایید و مصرف داروها را به بهانه اینکه بهبودی حاصل کرده و دیگر نیازی به ادامه داروها نیست، بطور خودسرانه قطع نکنید.

درمان بیماری سل چگونه است؟

اگر شما قبلاً به دلیل ابتلاء به بیماری سل داروهای ضد سل مصرف نکرده اید، به مدت حداقل ۶ ماه، از ۴ نوع داروی خوراکی مخصوص درمان سل که به صورت قرص و کپسول می باشند، برای شما تجویز خواهند کرد. این داروها را شما می توانید به راحتی با نظارت یک فرد دیگر استفاده نمایید. لذا نیازی به بستری شدن در بیمارستان و یا آسایشگاه نخواهد بود.

در صورتیکه شما قبلاً به دلیل ابتلا به بیماری سل به مدت ۶ ماه داروهای ضد سل مصرف کرده باشید، برای شما به مدت حداقل ۸ ماه، از ۵ نوع داروی مخصوص درمان سل که به صورت خوراکی و تزریق می باشند، تجویز خواهند کرد.

سخن آخر

مبتلا شدن به هر بیماری در مراحل اولیه برای افراد ترسناک است و آن‌ها را در شرایط روحی سختی می‌دهد. اما قرار نیست که تمام بیماری‌ها به سرانجام دردناک ختم شوند. همانطور که در این مقاله به آن اشاره شد، بیماری سل نیز اگر به‌موقع شناسایی و درمان شود، بعد از مدتی علائم آن از بین می‌رود و فرد به زندگی عادی خود برمی گردد.

در نهایت توجه داشته باشید زمانی که شما یا اطرافیانتان به سل مبتلا شدید، از اتاقی استفاده کنید که نور کافی به آن وارد شود، هوا در گردش باشد و افراد زیادی به آن اتاق رفت و آمد نکنند.

توجه داشته باشید که این مطلب ، جایگزین نظرات و توصیه های پزشکان نیست و صرفا جهت اطلاعات پزشکی روزمره برای پزشکی در زندگی و سلامتی و بهداشت فردی و عمومی میباشد. بنابراین هرگز از این مطب به عنوان جایگزین توصیه ی متخصصان استفاده نکنید. امید است که این مقاله برای شما مفید بوده باشد.