بیماری ام اس ، علائم و درمان
بیماری ام اس (MS) یا فلج چند گانه یک مشکل مغزی و نخاعی است.
مالتیپل اسکلروزیس (Multiple Sclerosis) یا ام اس (MS)، یک بیماری بالقوه ناتوان کننده است که روی سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) تاثیر میگذارد.
این بیماری می تواند علائم مختلفی را برای بیمار ایجاد کند. در اکثر موارد، در ابتدا عوارض بیماری ام اس به تناوب ایجاد شده و بر طرف می شوند. با گذشت زمان، بعضی از این علائم ماندگار شده و می توانند ناتوانی فرد را به همراه داشته باشند. هر چند هیچ درمان مشخصی برای این بیماری وجود ندارد، داروها و درمان بیماری ms به روش های مختلف می توانند تعداد دفعات عود بیماری و علائم و ناتوانی های مربوط به آن را کاهش دهند.
علت بوجود آمدن بیماری ام اس چیست؟!
علت قاطع و خاصی برای بروز بیماری ام اس در حال حاضر بهدست نیامده است؛ اما میتوان از علل مختلفی که میتواند در به وجود آمدن آن نقش داشته باشد، مثل: زمینههای ژنتیکی، منطقه جغرافیایی تولد و زندگی، استرس یا خستگی بیش از حد جسمی و روحی، مواجهه با بعضی از میکروبها و ویروسها در زمان کودکی، پایین بودن سطح ویتامین D خون، مصرف دخانیات، مصرف بیش از حد نمک و… نام برد. بنابراین تنها با داشتن یک سبک زندگی بدون استرس اضافی و با رعایت نکات غذایی و تحرک، شاید بتوان از بروز این بیماری پیشگیری کرد.
علائم بیماری ام اس
علائم ام اس ممکن است از فردی به فرد دیگر و در طول دوره بیماری بسته به نوع و محل رشتههای عصبی آسیبدیده بسیار متفاوت باشد. بسته به اینکه کدام قسمت از سیستم عصبی مرکزی مورد حمله قرار گرفته است، علائم ام اس متفاوت است. مولتیپل اسکلروزیس میتواند مناطق متعددی از مغز، نخاع و عصب بینایی (عصبی که سیگنالها را از چشم به مغز منتقل میکند) را تحت تاثیر قرار دهد. ام اس میتواند سلامتی و بهداشت افراد مبتلا را به خطر بی اندازد. البته علائم در همه بیماران مبتلا به ام اس مشابه نیست و آسیبها گاهی دائمی و گاهی موقت هستند. اغلب گفته میشود که هیچ دو فرد مبتلا به ام اس علائم مشابهی ندارند. علائم اغلب بر حرکت تأثیر میگذارد، مانند:
- بیحسی یا ضعف در یک یا چند اندام که معمولاً در یک سمت بدن رخ میدهد
- احساس شوک الکتریکی که با حرکات خاص گردن، به ویژه خم شدن گردن به سمت جلو رخ میدهد
- رعشه دست و عدم هماهنگی اندامها
مشکلات بینایی
- از دست دادن جزئی یا کامل بینایی، معمولاً در یک چشم که اغلب با درد در حین حرکت چشم همراه است
- دوبینی طولانی مدت
- تاری دید
اختلال تکلم
این اختلال ناشی از آسیبهایی است که به بخشهایی از مغز وارد میشود. اختلال تکلم که دیس آرتری هم گفته میشود از خفیف تا حالت شدید بروز میکند. علائم دیس آرتری به شکل زیر است:
- لکنت زبان
- مکث زیاد در بین کلمات
- تغییر در حجم و زیر و بم صدا
علائم غیرمعمول
- مشکلات تنفسی
- مشکل در حرکت دادن بازوها
- مشکل در خواندن حالات صورت
- کاهش کنترل در دستها
- کاهش حس چشایی یا بویایی
- سردرد
- از دست دادن شنوایی
- حساسیت بیش از حد به لمس
- خارش پوست یا تغییر احساسات
- علامت لرمیت
- علامت آغوش
- بیثباتی عاطفی
- تشنج
- حساسیت به سرما
- مشکل در صحبت کردن
- مشکل در بلع
- رعشه (لرزش غیرارادی)
- درد عصب سه قلو (نورالژی تریژمینال)
آیا ام اس کشنده است ؟
با توجه به اطلاعات پزشکی روزمره و اینکه بیماری ام اس یک بیماری اختلال بین سیستم عصبی مغز و اندامها است؛ یعنی اندامها به طور دقیق از مغز فرمان نمیگیرند، پس اگر بهموقع و بهصورت مداوم مورد معالجه قرار نگیرد، میتواند باعث بروز بعضی اختلالات منجر به مرگ گردد؛ اما بیماران زیادی هستند که دارای ام اس بوده و طولانیمدت زندگی کردهاند. بیماران اس ام اس با توجه به سیر این بیماری به چهار دسته تقسیم میشوند:
- نوع ۱: RR که به صورت فازهای پیشرفتکننده و پسرفتکننده تازه تظاهر میکند.
- نوع ۲: PP که از ابتدا دارای علائم پیشرونده بوده و فاز بهبودی ندارد.
- نوع ۳: SP در این نوع ابتدا به صورت پیشرونده و پسرفتکننده بوده، اما مدتی پیشرفتکننده میشود.
- نوع ۴: RP که در آن بیماری سیر پیشرفت و بهبود داشته، اما در نهایت سیر پیشرونده دارد.
تشخیص بیماری ام اس
تشخیص بیماری ام اس معمولاً براساس علائم فرد و بررسی نتایج آزمایشهای مختلف پزشکی که ممکن است شامل موارد زیر باشند، انجام میشود:
- ارزیابی عصبی حرکت و هماهنگی فیزیکی، بینایی، تعادل و عملکرد ذهنی
- آزمایش خون برای رد سایر بیماریها
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) برای تشخیص ضایعات مغزی معمول ام اس
- آزمایش مایع نخاعی (LP)
در این بیماری تشخیص زودهنگام بسیار مهم است زیرا سرعت پیشرفت بیماری را کاهش میدهد. با این حال، هیچ آزمایش مشخصی نمیتواند این بیماری را به طور قطع تشخیص دهد. علاوه بر این، علائم MS و شدت آنها در افراد مختلف بسیار متفاوت هستند.
درمان ام اس
درمان ام اس اغلب شامل داروهای تعدیل کننده بیماری است. این داروها تعداد و شدت بیماری را در کسانی که به این عارضه مبتلا هستند کاهش میدهند؛ اما اگر بیماری در حال پیشرفت است، به کاهش عود کمکی نمیکنند. درمان MS به طور کلی شامل یک رویکرد چند درمانی به شرح زیر است:
- استفاده از استروئیدها و پلاسمافرزیس برای کوتاه کردن عودها
- استفاده از درمانهای تعدیلکننده بیماری برای جلوگیری از عود و پیشرفت بیماری
- درمان علائم بیماری با استفاده از دارو، فیزیوتراپی، سایر انواع درمانهای توانبخشی، شیوه زندگی سالم و درمانهای مکمل
- ارائه مشاوره و پشتیبانی برای افسردگی، اضطراب و سایر اختلالات خلقی
درمان علائم بیماری MS
پزشکان میتوانند انواع مختلفی از داروها را برای تسکین علائم مربوط به بیماری مولتیپل اسکلروزیس تجویز کنند. این داروها عبارتاند از:
- داروهای مسکن برای درد
- ضد اسپاسمی مانند باکلوفن
- شل کنندههای عضلانی مانند زانافلکس (تیزانیدین)
- آمپیرا (دالفامپریدین) برای بهبود توانایی در راه رفتن
فیزیوتراپی میتواند برای مقابله با خستگی، ضعف، درد و اسپاسم مفید باشد. یک فیزیوتراپست میتواند تمرینها، حرکتهای کششی و روشهای جایگزین برای انجام کارهای روزانه را برای بهبود سطح انرژی و عملکرد بدنی تجویز کند. از کاردرمانی اغلب برای انجام کارهای روزمره با استفاده از وسایل کمکی و تکنیکهای صرفه جویی در انرژی استفاده میشود.
پزشک همچنین میتواند بیمار را برای گفتار درمانی جهت رفع مشکلات گفتار یا بلع، توانبخشی شناختی برای کمک به حافظه و تفکر ترغیب کند. روان درمانی برای کمک به افسردگی، اضطراب، اندوه یا صرفاً هر ناراحتی دیگر ارجاع دهد. به علاوه، ورزش و مدیتیشن هر دو باعث بهبود عملکرد و کیفیت زندگی افراد مبتلا به ام اس میشوند. تولید داخلی داروهای این گروه از محصولات صنعتی چند سالی است که در سبد تولید و صنعت ایرانی قرار گرفته است.